Mały Słownik
Mały Słownik do Strony.
A
Akwen wodny - Dowolnie określony obszar wodny, np. akwen północnego Atlantyku, akwen Morza Bałtyckiego, akwen redy, akwen portu, akweny śródlądowe, akweny rzeczne, akwen słono/słodko wodny.
Aglomeracja miejska – jednostka morfologiczna tworząca spójny zespół wzajemnie powiązanych jednostek osadniczych, powstały w wyniku koncentracji zabudowy i zagospodarowania.
B
C
D
Dworzec kolejowy – usytuowany na obszarze kolejowym obiekt budowlany lub zespół obiektów budowlanych do obsługi podróżnych lub usług towarzyszących tej obsłudze, który może również obejmować urządzenia do wykonywania czynności związanych z prowadzeniem ruchu pociągów.
Dworce różnicowane są ze względu na rodzaj obsługiwanego ruchu pasażerskiego (dworce dla ruchu dalekobieżnego, dworce dla ruchu podmiejskiego itp.).
Przy budynkach dworcowych znajdują się perony, często przekryte wiatami albo halą peronową. Perony mogą być połączone kładkami lub tunelami z głównym holem dworca.
Dom – przystosowane przez człowieka pod względem konstrukcyjnym i użytkowym miejsce, przeznaczone do celów mieszkalnych. Współcześnie domem człowieka są: mieszkanie w bloku lub domu wielorodzinnym, dom jednorodzinny, dom dziecka, dom spokojnej starości itp.
E
Ekowioska – wspólnota intencjonalna dążąca w kierunku zrównoważonego rozwoju społecznego, ekonomicznego i ekologicznego. Zwykle ich liczebność to 50–150 osób. Większe ekowioski, do 2000 mieszkańców, składają się z sieci mniejszych wspólnot współpracujących ze sobą.
F
G
Górka podwodna - wybrzuszenie dna, bogato pokryte roślinnością, bardzo często jest to miejsce doskonałego połowu.
Gajówka – budynek, zazwyczaj położony w lesie, pełniący funkcję mieszkania służbowego dla funkcjonariuszy pomocniczej Służby Leśnej – podleśniczych lub gajowych.
Gmina miejska - Zgodnie z aktualnym podziałem administracyjnym Polski gminy o statusie miasta obejmują wyłącznie dane miasto w jego granicach administracyjnych.
Gmina wiejska - gmina, na której terytorium nie znajduje się miasto, co nie wyklucza jednak możliwości istnienia siedziby gminy w sąsiadującym mieście.
Gmina wiejsko-miejska - gmina, w skład której wchodzi miasto oraz wsie.
H
I
J
Jezioro – naturalny śródlądowy zbiornik wodny, którego występowanie uwarunkowane jest istnieniem zagłębienia (misy jeziornej), w którym mogą gromadzić się wody powierzchniowe, oraz zasilaniem przewyższającym straty wody wskutek parowania lub odpływu.
K
Kanał wodny - Sztuczne koryta prowadzące wody w sposób ciągły lub okresowy, o szerokości dna co najmniej 1,5 m przy ich ujściu lub ujęciu.
Kolej - (kolej żelazna)Droga szynowa wraz z przeznaczonymi do ich eksploatacji budowlami, urządzeniami oraz poruszającym się po tych drogach taborem, służąca do przewozu osób i rzeczy.
Kolonia – w polskim prawie jednostka osadnicza powstała w wyniku ekspansji miejscowości na terenach oddalonych od wcześniej istniejącej zabudowy, w szczególności kolonia miasta lub wsi. Na Warmii, Mazurach i Pomorzu często określana mianem wybudowanie (powstawały głównie po separacji gruntów wiejskich).
L
Linia Kolejowa - droga kolejowa mająca początek i koniec wraz z przyległym pasem gruntu, na którą składają się odcinki linii, a także budynki, budowle i urządzenia przeznaczone do prowadzenia ruchu kolejowego wraz z zajętymi pod nie gruntami.
Każda linia kolejowa posiada własny numer, nazwę oraz kilometraż, na ogół w formie betonowych słupków hektometrowych. Zadaniem kilometrowania jest określenie usytuowania istniejących budowli i urządzeń kolejowych względem położenia hektometrów. Początek, kierunek i koniec kilometrowania dla linii kolejowych ustala zarządca infrastruktury.
W Polsce, zgodnie z przyjętą zasadą, kilometraż na ogół rozpoczyna się na tym z punktów końcowych linii, który leży bliżej Warszawy.
Leśniczówka – budynek służący za mieszkanie leśniczemu i będący jednocześnie siedzibą leśnictwa.
Ł
Ładownia publiczna - Jest to tor kolejowy przeznaczony do użytku publicznego. Odgałęzia się od toru głównego. Przeznaczony jest do podstawiania do załadunku i rozładunku wagonów towarowych.
M
Mezoregion – jednostka podziału fizycznogeograficznego przestrzeni, obejmująca większy teren o zbliżonych cechach środowiskowo-krajobrazowych. W wielostopniowej regionalizacji mezoregion stanowi jednostkę niższego rzędu wchodzącą w skład makroregionu.
Miasto - historycznie ukształtowana jednostka osadnicza charakteryzująca się dużą intensywnością zabudowy, małą ilością terenów rolniczych, ludnością pracującą poza rolnictwem (w przemyśle lub w usługach) prowadzącą miejski styl życia.W różnych państwach kryteria miejskości są różne, najczęściej są to kryteria ludnościowe bądź administracyjnoprawne.
Majątek ziemski, dobra, rzadziej folwark – rolne lub rolno-przemysłowe przedsiębiorstwo o dużej powierzchni (z reguły powyżej 50 hektarów gruntów ornych) stanowiące całość. Głównie własność szlachecka, kościelna i królewska.
N
O
Oczko wodne - Jest małym zalewem, stawem, zbiornikiem, czy akwenem wodnym, zwykle zakładanym w celach dekoracyjnych, czasami zasiedlonym przez ryby, z nasadzeniami ozdobnych roślin wodnych lub terenów brzegowych lub też zrealizowanym w celach ściśle rekreacyjnych.
Odcinek kolejowy - część linii kolejowej zawarta między stacjami węzłowymi albo między punktem początkowym lub końcowym linii kolejowej i najbliższą stacją węzłową.
Osada - według ustawy o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych, osada to niewielka jednostka osadnicza na terenie wiejskim o odmiennym (wyróżniającym się) charakterze zabudowy albo zamieszkana przez ludność związaną z określonym miejscem lub rodzajem pracy, w szczególności: osada młyńska, osada leśna, osada rybacka, osada kolejowa, osada po byłym państwowym gospodarstwie rolnym.
P
Przysiółek – skupisko kilku gospodarstw położonych poza zabudową, mogące stanowić integralną część wsi.
R
Rzeka – naturalny, powierzchniowy ciek płynący w wyżłobionym przez erozję rzeczną korycie, okresowo zalewający dolinę rzeczną. W Polsce przyjmuje się, że rzekę stanowi ciek o powierzchni dorzecza powyżej 100 km².
S
Staw – zbiornik wodny, stosunkowo płytki – pozbawiony strefy głębinowej (na całej powierzchni występuje roślinność zakorzeniona, jak w strefie przybrzeżnej), zazwyczaj mniejszy od jeziora.
T
W
Wybrzeże – obszar na granicy lądu i zbiornika wodnego obejmującego część nadwodną i podwodną. Pas ten jest szerszy niż brzeg i strefa brzegowa, lecz jego zasięg nie jest precyzyjnie określony granicami. Zbiornik wodny i ląd wybrzeża są rozdzielone linią brzegową.
Wody artezyjskie – wody podziemne występujące pod ciśnieniem hydrostatycznym, zdolne do samoczynnego wypływu na powierzchnię ze studni. Odpowiednie warunki do wytworzenia ciśnienia hydrostatycznego występują najczęściej na obszarach o nieckowatym układzie warstw skalnych.
Woda morska, woda słona – woda występująca w morzach i oceanach. W wodzie tej są rozpuszczone tysiące związków chemicznych i prawie wszystkie pierwiastki chemiczne obecne na kuli ziemskiej. Woda morska stanowi ponad 97% wody obecnej w formie ciekłej na powierzchni Ziemi, tzw. woda słodka stanowi zaś mniej niż 3%.
Wieś – jednostka osadnicza o zwartej, skupionej, lub rozproszonej zabudowie i istniejących funkcjach rolniczych, lub związanych z nimi usługowych lub turystycznych, nieposiadająca praw miejskich lub statusu miasta.
Wysiółek – przysiółek powstały wskutek przeniesienia się kilku gospodarstw poza zwartą zabudowę wsi, w obrębie jednak zwartego obszaru użytków rolnych należących do jednej wsi.
U
Z
Zalew – płytki akwen, który od morza lub oceanu oddziela mierzeja lub wyspy. Zalew zazwyczaj zasilany jest wodami rzecznymi, ale w czasie sztormów również przez wodę morską.
Zarębek – dawna jednostka osadnicza powstająca w lesie, z dala od już zabudowanych terenów. Zarębki stanowiły po prostu polanę otrzymaną najczęściej przez wyrąb, czasami przez cyrhlenie, na której budowano domy i uprawiano pole. Z czasem, w wyniku rozrastania się, niektóre z zarębków połączyły się z resztą wsi, czasami jednak ukształtowanie terenu to uniemożliwiało i nadal istnieją zarębki znajdujące się na polanach, z dala od zabudowanych terenów.
Zaścianek – wieś lub część wsi zamieszkana przez ubogą szlachtę, nieposiadającą chłopów i własnoręcznie uprawiającą swoją ziemię.